ડૉ. કૂલ

ડૉ. સાઉદ અબ્દુલ ઘનીએ આ આખી સિસ્ટમ તૈયાર કરી છે. તેમણે બીબીસીને જણાવ્યું કે કતર એક વારસો તૈયાર કરવા માગે છે, જે ફૂટબૉલર્સના પરત ફર્યા બાદ પણ ચાલતો રહે.

તેઓ કહે છે કે વર્ષોના સંશોધન બાદ જે મળ્યું છે તેને 'થર્મલ કમ્ફર્ટ' કહેવામાં આવે છે. આ એક એવી વસ્તુ છે કે જે મોટી સંખ્યાના લોકો માટે એક સારું વાતાવરણ ઊભું કરે છે. ખેલાડીઓ સાથેની વાતચીત અને 2019માં કતરમાં યોજાયેલા વર્લ્ડ ઍથ્લેટિક્સ ચૅમ્પિયનશિપના ફેન્સ સાથે વાતચીત બાદ આ ડિઝાઇન ઊભી કરાઈ હતી જેનાથી વર્લ્ડકપના ખેલાડીઓ અને દર્શકોને ફાયદો મળે.

એક ખેલાડીનો દૃષ્ટિકોણ

બીબીસી હાજર સાલેહને મળ્યું, જેઓ કતરની નેશનલ વિમૅન્સ ફૂટબૉલ ટીમનાં ડિફેન્ડર છે અને તેઓ 11 વર્ષનાં હતાં ત્યારથી ખેલાડી છે. તેઓ જાણે છે કે ખૂબ જ ખરાબ તાપમાનમાં ઉચ્ચ સ્તરના પ્રદર્શન માટે શું કરવું પડે છે. તેઓ કહે છે કે વાતાવરણમાં ભેજ એક સૌથી મોટો પડકાર છે.

હાજરને બે નવા વેન્યૂ પર નવી ઍર-કંડિશનિંગ સિસ્ટમમાં રમવાનો મોકો મળ્યો હતો. આ બે જગ્યાઓ હતી ખલિફા અને ઍજ્યુકેશનલ સિટી સ્ટેડિયમ

તેઓ કહે છે કે તેનાથી ખૂબ ફેર દેખાય છે. ખાસ કરીને જ્યારે જૂનમાં રમીએ છીએ, ત્યારે કતર સૌથી ગરમ હોય છે.

શું આ સિસ્ટમ ટકાઉ છે?

કતર 2022ના આયોજકો કહે છે કે કૂલિંગ સિસ્ટમના પાવરથી કોઈ અતિરિક્ત ગ્રીન હાઉસ ઉત્સર્જન નહીં થાય. કેમ કે તેમને જે વીજળી મળે છે તે સોલાર પાવર પ્લાન્ટમાંથી મળે છે.

પરંતુ સમગ્ર ટુર્નામેન્ટ કાર્બન ન્યુટ્રલ છે તેની ખાતરી કરવી તે વધારે બૉલ્ડ ઉદ્દેશ છે.

અંકિત' કાર્બનનો જથ્થો - જે સ્ટેડિયમ બનાવતી વખતે ઉત્સર્જિત થાય છે - તે વેન્યૂના એકંદર કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટના 90% હિસ્સો ધરાવે છે, જેનો મતલબ છે કે આશરે આઠ લાખ ટન જેટલો ગ્રીન હાઉસ ગૅસ વાતાવરણમાં છોડવામાં આવે છે. તે એક પૅસેન્જર કારને આખી દુનિયામાં 80 હજાર વખત ચલાવવા સમાન છે. આ આંકડો અમેરિકાની ઍન્વાયરનમૅન્ટલ પ્રૉટેક્શન એજન્સી દ્વારા જણાવવામાં આવ્યો છે.

સ્ટેડિયમ સિવાય બીજી કેટલીક વસ્તુઓ પર નજર કરીએ તો વર્લ્ડકપના કારણે ટ્રાન્સપૉર્ટની પણ અસર પડે છે. જેમાં લોકો વિમાનમાં સવાર થઈને કતર આવે છે.

ફિફા કહે છે કે આ ટૂર્નામેન્ટમાં થોડી કૉમ્પેક્ટ છે. વેન્યુનાં સ્થળો નજીક નજીક હોવાના કારણે ઉત્સર્જન થોડું ઓછું થવાની શક્યતા છે.

કતર પહેલેથી જે કાર્બનનું ઉત્સર્જન થયું છે તેના નુકસાનની ભરપાઈ હવે ગ્રીન પ્રૉમિસની મદદથી કરી રહ્યું છે.

હજુ સુધી એ સ્પષ્ટ નથી તેઓ પોતાનું લક્ષ્ય કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરશે. ફિફા કહે છે કે વર્લ્ડકપ ઉત્સર્જનના નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે તે વિવિધ પ્રકારની ટેકનૉલૉજીનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે જેમાં ઊર્જા કાર્યક્ષમતા, વેસ્ટ મૅનેજમૅન્ટ, પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા અને વૃક્ષારોપણનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, હજુ પ્રોજેક્ટ્સની પસંદગી વિશે હાલ કંઈ કહી શકાતું નથી.

કાર્બનના ઉત્સર્જનને રોકવા માટે નક્કી થયેલી આવી યોજનાઓને અમલમાં આવતા દાયકાઓ લાગી જાય છે. હાલ જ બીબીસીએ કરેલી એક તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે કેટલાક વૃક્ષારોપણના કાર્યક્રમો માત્ર પેપર પર જ છે.

તો એ કહેવું થોડું જલદી હશે કે કતરે પોતાના હરિત ઉદ્દેશ પૂર્ણ કર્યા છે.

આ દેશ આમ પણ હાલ ટીકાનો સામનો કરી રહ્યું છે કે સ્ટેડિયમ બનાવવા માટે તેણે માનવતાની કિંમત ચૂકવવી પડી છે. 30 હજાર જેટલા પ્રવાસી મજૂરોએ સ્ટેડિયમ બનાવ્યું હતું જેમાંથી મોટી સંખ્યામાં મજૂરો મૃત્યુ પામ્યા છે તો ઘણા મજૂરો ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા છે. આ દેશ પર એવો પણ આરોપ છે કે તેમણે બળજબરી મજૂરી કરાવી, એ પણ ખરાબ કામ કરવાની સ્થિતિમાં, અયોગ્ય ઘર આપ્યાં, પગાર પણ સરખો ન આપ્યો અને પાસપોર્ટ પણ જપ્ત કરી લીધા હતા.

કતર સરકાર આ આરોપો ફગાવે છે અને કહે છે કે 2017થી તેમણે એવાં પગલાં લીધાં છે જેનાથી પ્રવાસી મજૂરોને રક્ષણ મળે. તેમણે વધારે ગરમીમાં કામ ન કરવું પડે, તેમના કામના કલાકો પણ મર્યાદિત હોય અને કામદારોના કૅમ્પની સ્થિતિ સારી હોય. જોકે, માત્ર વર્ષ 2021માં 50 કામદારોનાં મૃત્યુ થયાં છે અને અન્ય 500 ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા છે. મોટાભાગના મજૂરો વર્લ્ડકપના પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા હતા. આ આંકડો ઇન્ટરનેશનલ લેબર ઑર્ગેનાઇઝેશન દ્વારા આપવામાં આવ્યો છે.